LASEROM SKENIRALI MESTO KARAĐORĐEVOG ROĐENJA Srpski arheolozi nisu ni slutili ŠTA ĆE TAMO OTKRITI
Arheološki međunarodni tim Centra za arheologiju “Dragoslav Srejović” Univerziteta u Kragujevcu, Univerziteta u Pitsburgu, SAD i kineskog Univerziteta Nortvest iz Sijana, koji priprema teren za Koridore Srbije i preduzeće Hidroprojekt saobraćaj, tokom prve dve faze istraživanja, koje je između ostalog, uključivalo laserska skeniranja iz vazduha, pokazalo prisustvo značajnih radova na odbrambenom sistemu, u vidu podizanja kamenih bedema i sečenja stenske podloge.
Lokalitet Viševac Gradište je prvenstveno poznat kao mesto rođenja ustaničkog vođe i jednog od stvaraoca moderne Srbije, Vožda Karađorđa, koji je baš na lokaciji Gradište rođen tokom sedme decenije 18. veka. Na toj istom mestu je odavno poznata lokacija Gradište, za koju je narod imao predanja da je mitski grad Goluban, za koju je Feliks Kanic pretpostavljao da je još jedna od lokacija rimskih naselja, međutim novim istraživanjima se pokazuje da se radi o ogromnom praistorijskom utvrđenju koje zahvata šest hektara.
Laserskim skeniranjem i snimanjem iz vazduha dobijen je okvir naselja koji je otkrio sistem fortifikacija, gde su masivni bedemi od suhozida, inače teško uočljivi u gustoj šumi, uz pomoć modernih tehnologija, postali vidljivi. Na samom naselju otkrivena je velika količina ukrašene keramike, kao i metalni predmeti koji su nađeni površinskom prospekcijom, uključujuči ostatke prerade metala, ali i gotove proizvode poput bronzanih sekira. To sve ovaj lokalitet datuje u vreme koje se pruža od drugog milenijuma pre nove ere do duboko u prvi milenijum pre nove ere. Trenutno se pripremaju uzorci za laboratorijska datovanja ovih lokaliteta u saradnji sa partnerima iz Sjedinjenih Država.
Lokalitet na Đurđevoj Glavici, koje je preliminarno istraživao akademik Nikola Tasić, pedesetih godina dvadesetog veka, i potvrdio postojanje slojeva iz neolitskog perioda. Trenutnim sistematskim istraživanjima pokazalo se da ovaj lokalitet zapravo predstavlja utvrđenje, sa značajnim zemljanim radovima. Populacija koja je tu živela pre 5.000 godina je modifikovala sam vrh uzvišenja Đurđeva Glavica sasecanjem stenske podloge, čineći već strmu padinu još nepristupačnijom. Iskopavanjem sektora koji se nalazi upravo na veštački napravljenoj padini otkriveni su rovovi za temelje i rupe za stubove, pokazujući da je celo naselje bilo opasano i palisadom kao dodatnim odbrambenim elementom.
Artefakti pronađeni na lokalitetu koji uključuju veliki broj alata za obradu tekstila i kože ukazuju na specijalizaciju ka proizvodnji tog veoma vrednog resursa u praistoriji. Bogati ukrasi na posudama ukazuju da je populacija tog naselja predstavljala populaciju koja je poznata pod imenom Vučedolska kultura, koja je cvetala između 3100.-2400. godine pre nove ere, ali sa jakim prisustvom tradicija istovremenih kultura iz centralne Evrope – Badenske kulture, kao i kulture Kocofeni prisutne u Rumuniji.
Arheološka istraživanja još uvek traju na lokalitetu Viševac Gradište, kako je i pored sistematskog uzorkovanja materijala na prostoru celog utvrđenja, kao i geološkim sondama, tačan karakter naselja i dalje obavijen velom tajne.
Međutim, ono što predstavlja najveće iznenađenje i najznačajniji rezultat ovog istraživanja su rezultati sistematskog rekognosciranja, gde se samo u krugu od jednog kilometra oko lokaliteta Viševac Gradište otkrio sistem istovremenih naselja koja su nesumnjivo pripadala i gravitirala ka ovom lokalitetu, ukazujući na postojanje veoma gusto naseljenog i složenog društvenog sistema na ovom prostoru.
Trenutnim rekognosciranjima samo na prostoru opštine Rača zabeleženo je više od 50 arheoloških lokaliteta na veoma malom prostoru, uključujući starčevačke lokalitete – najstarije zemljoradničke kulture na našim prostorima – koji se javljaju između sedmog i šestog milenijuma pre nove ere, uključujući lokalitete većih dimenzija poput lokaliteta u Borcima.
Centar za arheologiju “Dragoslav Srejović” Univerziteta u Kragujevcu nastavlja istraživanja u Šumadiji, i sa novim projektima podržanim od strane Ministarstva kulture i informisanja Republike Srbije.
Sistem praistorijskih utvrđenja koji se sada pojavljuje i definiše u Šumadiji je od velike važnosti za nauku i razumevanje razvoja društvene organizacije u Evropi, i predstavlja ogroman naučni i turistički potencijal i okosnicu budućih obrazovnih i turističkih ruta, saopštili su iz Univerziteta.
Kurir.rs/Euronews/M.M.C.
Kurir
