Vojvodina je neraskidivi deo nacionalnog političkog, ustavnog i kulturnog identiteta moderne Srbije i kao što Srbije nema bez Vojvodine, tako ni Vojvodina ne može postojati izvan Srbije, kaže se u tekstu narodne deklaracije o Vojvodini koja će biti usvojena na Sretenje.
“Najnoviji događaji u severnoj srpskoj pokrajini, oživljavanje separatističkih ideja i pokreta, javno zagovaranje ideja o ‘vojvođanskoj naciji’, jeziku i pravoslavnoj crkvi, te najava donošenja nekakve ‘Vojvođanske platforme’, obavezuju nas da aktivnim delovanjem u društvenoj i političkoj sferi zaštitimo teritorijalni integritet i celovitost srpske države”, navodi se na početku deklaracije čiji tekst je objavila današnja “Politika”.
U tom cilju, polazeći od Ustava Srbije koji je donet suverenom voljom građana i čija načela proklamuju to da je Srbija država srpskog naroda i svih građana koji u njoj žive, kao i da je teritorija Srbije jedinstvena i nedeljiva, građanima se predlaže narodna deklaracija koja sadrži pet tačaka.
Prva tačka odnosi se na istorijski razvoj srpske Vojvodine i navodi se da je istorijsko prisustvo srpskog naroda na širem prostoru Panonije zabeleženo u kontinuitetu od ranog srednjeg veka, a da je jedna od najznačajnijih tekovina koju baštini delovanje braće Ćirilia i Metodija u tim krajevima tokom IX veka.
U prvoj tački se, između ostalog, podseća da je na Majskoj skupštini, održanoj 1848. u Sremskim Karlovcima, mitropolitu Srpske pravoslavne crkve vraćeno dostojanstvo patrijarha, a da su se Srem sa vojnom granicom, Baranja, Bačka sa Bečejskim distriktom i Šajkaškim bataljonom i Banat sa vojnom granicom i Kikindskim distriktom ujedinili u Srpsku Vojvodinu i da, uz Prvi i Drugi srpski ustanak, to predstavlja jedan od temelja moderne srpske državnosti.
Takođe, navodi se da je odluka Velike narodne skupštine Srba, Bunjevaca i ostalih Slovena, održane 25.novembra 1918.godine, kojom se Banat, Bačka i Baranja prisajedinjuju Kraljevini Srbiji, kao i Srem jedan dan ranije, izraz suverene volje naroda, realizacija vekovnih težnji i da predstavlja trijumfalno okončanje državotvornog pregnuća predačkih naraštaja i da kao takva ostaje upisana u večnost.
Druga tačka Deklaracije govori o kontinuiranim pokušajima etatizacije Vojvodine i nametanja ideje o tzv. vojvođanskoj naciji u kojoj se navodi da je bez istorijske osnove, socijalne, ekonomske i nacionalne opravdanosti, veštački stvoren vojvođanski sepratizam, eufemistički je determisan kao “autonomaštvo”.
Kako se navodi, u procesu afirmisanja nepostojeće ”vojvođanske nacije” i njene fantomske državnosti, komunističke vlasti, a nakon njih i tzv.proevropske i građanističke opcije, nisu mogle da se oslone na nacionalne snage drugih, brojnih naroda u severnoj srpskoj pokrajini, budući da su svi oni, sasvim ispravno i prirodno, štitili svoje nacionalne identitete.
”Obavezu da svoj nacionalni identitet zamene za ‘vojvođanski’, jugoslovenski komunisti rezervisali su samo za srpski narod. U isto vreme je kroz školski sistem, medije i merama administracije građen lažni narativ o tome da je etatistički, autonomaški model Vojvodine u funkciji pripadnika manjinskih zajednica, iako u stvarnosti samo ugrožava očuvanje njihove kulture, tradicije i jezika”, stoji u dokumentu.
U trećoj tački govori se o ustavnopravnom položaju Vojvodine posle Drugog svetskog rata – od autonomne pokrajine čija automonija se širi preko kvazi federalne zajednice do povratka u ustavne okvire standardne političko-teritorijalne automonije.
Navodi se da se u prve tri decenije postojanja socijalističke Jugoslavije, autonomija Vojvodine kontinuirano politički i pravno širila, prevazivši sve standarde poznate u uporednom pravu, što je na kraju potvrdđeno donošenjem Ustava SFRJ i Ustava Srbije iz 1974.godine, a na osnovu tih akata i Ustava SAP Vojvodine i dodaje da je te godine pravno završen proces federiranja federacije i da je dvema autonomnim pokrajinama u Srbiji praktično priznat status republika unutar republike.
”U tom periodu najviši pravni akt Vojvodine prešao je put od podzakonske norme, preko Statuta, Ustavnog zakona, pa na kraju čak do Ustava. Još u uvodnim načelima pokrajinskog ustava naglašeno je da se ‘SAP Vojvodina udružila u Srbiju, u okviru SFR Jugoslavije'”, stoji u deklaraciji.
Dodaje se da je u periodu nakon 1974. godine SAP Vojvodina imala sopstvenu ustavotvornu, zakonodavnu, izvršnu i sudsku vlast, poseban poreski sistem i policiju, pa čak i izvestan međunarodnopravni subjektivitet svojstven isključivo suverenim državama i da je u socijalističkoj Jugoslaviji pojam autonomije nadmašio sve poznate pravne i političke okvire i doveo je do procesa dezintegracije Srbije.
Kako se navodi, taj proces je zaustavljen u periodu od 1988. do 2000.godine, da bi nakon petooktobarskih političkih promena ponovo aktuelizovano ”vojvođansko pitanje”, a da je prvi pravni korak na tom putu bio tzv. Omnibus zakon iz 2002. godine koji je već narušio koncept standardne političko-teritorijalne autonomije iz još uvek važećeg Ustava Srbije iz 1990.
U deklaraciji se kaže da je protivno Ustavu Srbije iz 2006. koji autonomne pokrajine definiše kao „autonomne teritorijalne zajednice osnovane Ustavom, u kojima građani ostvaruju pravo na pokrajinsku autonomiju”, doneti su Zakon o utvrđivanju nadležnosti AP Vojvodine i Statut AP Vojvodine iz 2009.godine.
Ukazuje se da su oba pravna akta služila kao pravni osnov za dezintegraciju Srbije i podsticanje separatističkih tendencija i procesa i da su izmenili ustavnu definiciju Vojvodine kao autonomne pokrajine, proširili izvorne nadležnosti na one koje AP Vojvodina po Ustavu ne može da ima, predvideli drukčiju organizaciju vlasti od one propisane Ustavom i sl.
”Izvršni organ pokrajine tada po prvi put dobija naziv Vlada Vojvodine, kao i nadležnost da ‘utvrđuje i vodi politiku’, što po Ustavu predstavlja isključivu nadležnost Vlade Srbije. Predviđa se i protivustavno osnivanje Vojvođanske akademije nauka i umetnosti. Ustavni sud je najpre oglasio neustavnim bitne odredbe Zakona, a potom i oko dve trećine, i to najvaž nijih, odredbi Statuta”, piše u deklaraciji.
U četvrtoj tački deklaracije opisuje se zaustavljanje separatističkih tendencija i vraćanje AP Vojvodine u ustavne okvire (2012-2014) i navodi da je novi Statut iz 2014. godine donet, uz poštovanje navedene odluke Ustavnog suda, u svemu u skladu sa ustavnim okvirom iz Ustava Srbije iz 2006.godine, odnosno kao podzakonski akt usklađen je sa Ustavom i važećim zakonima.
”Novim Statutom Vojvodina je definisana kao ”neodvojivi deo Srbije” gde se neguju ”evropski principi i vrednosti”. Ovakav Statut, u saglasju i sadejstvu sa ostalim pravnim aktima, odražava pravu meru autonomije Vojvodine, čija je granica povučena Ustavom Republike Srbije”, navodi se u deklaraciji.
Tema pete tačke je Vojvodina kao multikulturalna, multinacionalna i multikofesionalna zajednica zasnovana na ravnopravnosti građana i navodi da je Vojvodina plod slobodarskih težnji srpskog naroda u prečanskim zemljama, a da je istovremeno dom za sve verske, etničke i nacionalne zajednice, njihove kulture, maternje jezike, duhovne vrednosti i tradicije.
Ističe se da je renesansa do koje dolazi u odnosima Srba i Mađara upravo u poslednjih 10 godina, najbolji jedokaz za to da autonomaško-etatistički model ustrojstva Vojvodine ne samo nije doprinosio međunarodnom skladu, več da je njegovo odbacivanje predstavljalo nužan preduslov unapređenja razumevanja, sloge i saradnje među nacionalnim zajednicama u pokrajini.
Vojvodina je, kako se ističe, izraz evropskih vrednosti, zajednica svih građana koji žive na teritoriji autonomne pokrajine, isto koliko je i neraskidivi deo nacionalnog političkog, ustavnog i kulturnog identiteta moderne Srbije.
Ove duhovne vertikale ne potiru se međusobno, već se nadopunjuju.
Promovisanje drugih partikularističkih, autonomaških pa i separatističkih i antisrpskih sadržaja predstavlja krajnje izopačenje i, sledstvenom tome, potpunu negaciju velikih ideala na kojima je Vojvodina sazdana, dodaje se.
“Vojvodina nije tek deo Srbije, Vojvodina jeste Srbija, Vojvodina je ime, a Srbija prezime, i kao što Srbije nema bez Vojvodine, tako ni Vojvodina ne može postojati izvan Srbije”, zaključuje se u deklaraciji.
